Tüik: En yüksek gelir grubunun toplam gelirden aldığı pay %48,1 oldu

Gelir Dağılımı İstatistiklerinin hesaplandığı Gelir ve Ömür Şartları Araştırması 2024 yılı sonuçlarına ait gelir bilgileri, bir evvelki takvim yılı olan 2023 yılını referans almaktadır. Gelir hesaplamalarında hanehalkı gelirleri; hanehalkı büyüklüğü ve kompozisyonu dikkate alınarak muadil hanehalkı kullanılabilir fert gelirine dönüştürülmektedir.
 

Son yapılan araştırma sonuçlarına nazaran; en yüksek muadil hanehalkı kullanılabilir fert gelirine sahip %20'lik kümenin toplam gelirden aldığı hisse bir evvelki yıla nazaran 0,6 puan azalarak %48,1 olurken en düşük gelire sahip %20'lik kümenin aldığı hisse ise 0,2 puan artarak %6,3 oldu.

Gelir dağılımı eşitsizliği ölçütlerinden olan Gini katsayısı, sıfıra yaklaştıkça gelir dağılımında eşitliği, teğe yaklaştıkça gelir dağılımında bozulmayı söz etmektedir. Gini katsayısı hesabında hanenin ve fertlerin elde ettiği yıllık gelirlerin toplamından, gelir referans devrinde ödenen vergiler ve başka hane yahut bireylere yapılan sistemli transferler düşüldükten sonra bulunan hanehalkı kullanılabilir geliri kullanılmaktadır.
 

Daha evvelki yıllarda sırf muadil hanehalkı kullanılabilir fert geliri üzerinden hesaplanan Gini katsayısı; yapılan toplumsal transferlerin gelir dağılımı üzerindeki tesirini görmek gayesiyle tüm toplumsal transferler hariç ve emekli ve dul-yetim maaşı dahil başka tüm toplumsal transferler hariç tutularak iki farklı formülle de ayrıyeten hesaplandı.
 

En son yapılan araştırma sonuçlarına nazaran Gini katsayısı bir evvelki yıla nazaran 0,007 puan azalış ile 0,413 olarak varsayım edildi. Tüm toplumsal transferler hariç tutulduğunda Gini katsayısı 0,476, emekli ve dul yetim maaşı dahil öteki tüm toplumsal transfer gelirleri hariç tutulduğunda ise 0,423 olarak kestirim edildi.

Toplumun en yüksek gelir elde eden %20'sinin elde ettiği hissenin en düşük gelir elde eden %20'sinin elde ettiği hisseye oranı biçiminde hesaplanan P80/P20 oranı bir evvelki yıla nazaran 0,2 puan azalarak 7,7, gelirden en fazla hisse alan %10'unun elde ettiği gelirin en az hisse alan %10'unun elde ettiği gelire oranı formunda hesaplanan P90/P10 oranı ise 0,5 puan azalarak 13,3 olarak gerçekleşti.

Yıllık ortalama hanehalkı kullanılabilir geliri 374 bin 899 TL oldu

Türkiye'de yıllık ortalama hanehalkı kullanılabilir geliri bir evvelki yıla nazaran %106,9 artarak 374 bin 899 TL oldu.

Yıllık ortalama hanehalkı kullanılabilir geliri ve bir evvelki yıla nazaran değişim, 2015-2024

Yıllık ortalama muadil hanehalkı kullanılabilir fert geliri 187 bin 728 TL oldu

Türkiye'de yıllık ortalama muadil hanehalkı kullanılabilir fert geliri bir evvelki yıla nazaran %108,3 artarak 90 bin 116 TL'den 187 bin 728 TL'ye yükseldi.

Yıllık ortalama muadil hanehalkı kullanılabilir fert geliri ve bir evvelki yıla nazaran değişim, 2015-2024

Tek kişilik hanehalklarında yıllık ortalama muadil hanehalkı kullanılabilir geliri 223 859 TL oldu

Yıllık ortalama muadil hanehalkı kullanılabilir fert gelirlerinde en yüksek gelir, geçen yıla nazaran 124 bin 506 TL artarak 231 bin 206 TL ile çekirdek aile bulunmayan birden fazla şahıstan oluşan hanehalklarının oldu. Tek kişilik hanehalklarının yıllık ortalama muadil hanehalkı kullanılabilir fert geliri 223 bin 859 TL iken tek çekirdek aileden oluşan hanehalklarında bu kıymet 192 bin 110 TL oldu. En düşük yıllık ortalama muadil kullanılabilir hanehalkı fert gelirine sahip hanehalkı tipi ise 146 bin 828 TL ile en az bir çekirdek aile ve öbür bireylerden oluşan hanehalkları oldu.

Hanehalkı tipine nazaran yıllık ortalama muadil hanehalkı kullanılabilir fert geliri (TL), 2023, 2024

Toplam gelirden en yüksek hissesi %48,8 ile maaş ve fiyat geliri aldı

Toplam gelir içerisinde en yüksek hissesi, %48,8 ile bir evvelki yıla nazaran 0,3 puan artan maaş ve fiyat geliri aldı. İkinci sırayı %20,8 ile evvelki yıla nazaran 1,3 puan azalan müteşebbis geliri alırken üçüncü sırayı %17,8 ile evvelki yıla nazaran 0,2 puanlık artış gösteren toplumsal transfer geliri oluşturdu.
 

Tarım gelirinin müteşebbis geliri içindeki hissesi %17,5 olurken, emekli ve dul-yetim aylıklarının toplumsal transferler içindeki hissesi ise %87,6 olarak gerçekleşti.

Gelir çeşitlerine nazaran dağılım (%) ve geçen yıla nazaran fark, 2023, 2024      
                    
En yüksek yıllık ortalama temel iş geliri 309 bin 721 TL ile yükseköğretim mezunlarının oldu

Yıllık ortalama temel iş gelirleri sırasıyla yükseköğretim mezunlarında 309 bin 721 TL, lise ve dengi okul mezunlarında 240 bin 470 TL, lise altı eğitimlilerde 168 bin 407 TL, bir okul bitirmeyenlerde 106 bin 478 TL olarak hesaplandı. Geçen yıla nazaran yıllık ortalama temel iş gelirinde en yüksek artış %110,2 ile lise ve dengi okul seviyeli eğitimlilerde, en düşük artış ise %88,2 ile bir okul bitirmeyenlerde oldu.

Eğitim durumuna nazaran yıllık ortalama temel iş gelirleri (TL), 2023, 2024

Yıllık ortalama temel iş gelirinde en yüksek artış %115,4 ile inşaat bölümünde oldu

Esas iş gelirleri sektörel ayrımda incelendiğinde; en yüksek yıllık ortalama gelirin 242 bin 299 TL ile hizmet dalında, en düşük yıllık ortalama gelirin ise 153 bin 773 TL ile tarım bölümünde olduğu görüldü. Bir evvelki yıla nazaran; yıllık ortalama temel iş gelirinde en yüksek artış %115,4 ile inşaat bölümünde gözlenirken, bunu %102,0 ile sanayi bölümü izledi. Öteki taraftan hizmet dalında %100,2, tarım kesiminde ise %66,0 artış gözlendi.

Sektörlere nazaran yıllık ortalama temel iş gelirleri ve geçen yıla nazaran değişim, 2023, 2024

En yüksek yıllık ortalama temel iş geliri 804 bin 882 TL ile patronların oldu

Yıllık ortalama temel iş gelirleri sırasıyla patronlarda 804 bin 882 TL, kendi hesabına çalışanlarda 210 bin 679 TL, fiyatlı maaşlılarda 209 bin 764 TL ve yevmiyelilerde 105 bin 712 TL olarak hesaplandı. Geçen yıla nazaran en yüksek artış %104,0 ile fiyatlı ve maaşlılarda, en düşük artış ise %82,2 ile kendi hesabına çalışanlarda oldu.

Esas işteki durumlarına nazaran yıllık ortalama temel iş gelirleri (TL), 2023, 2024

En düşük gelir TRB2 (Van, Muş, Bitlis, Hakkari) bölgesinde gerçekleşti

Araştırma sonuçlarına nazaran, Türkiye'de yıllık ortalama muadil hanehalkı kullanılabilir fert geliri 2024 yılında 187 bin 728 TL iken, İBBS 2. Seviye bölgeleri prestijiyle en yüksek olduğu bölge 257 bin 891 TL ile TR10 (İstanbul) bölgesi oldu. Bu bölgeyi, 248 bin 285 TL ile TR51 (Ankara) bölgesi ve 225 bin 758 TL ile TR21 (Tekirdağ, Edirne, Kırklareli) bölgesi izledi. En düşük yıllık ortalama muadil hanehalkı kullanılabilir fert geliri ise 91 bin 818 TL ile TRB2 (Van, Muş, Bitlis, Hakkari) bölgesinde gerçekleşti.

Yıllık ortalama muadil hanehalkı kullanılabilir fert geliri (TL), İBBS 2. Seviye, 2024

Gelir eşitsizliği en fazla TR10 (İstanbul) bölgesinde oldu

Son yapılan araştırma sonuçlarına nazaran P80/P20 oranı Türkiye'de 7,7 iken, bu bedelin en düşük olduğu İBBS 2. Seviye bölgesi 4,9 ile TR42 (Kocaeli, Sakarya, Düzce, Bolu, Yalova) ve TRB1 (Malatya, Elazığ, Bingöl, Tunceli) olurken bu bölgeyi 5,0 ile TRB2 (Van, Muş, Bitlis, Hakkari) ve TR32 (Aydın, Denizli, Muğla) bölgeleri izledi.
 

P80/P20 oranının en yüksek olduğu İBBS 2. Seviye bölgeleri ise 7,7 ile TR10 (İstanbul), 7,6 ile TR51 (Ankara) ve TR61 (Antalya, Isparta, Burdur) oldu.

Bir evvelki yıla nazaran son %10'luk kümede olanların %66,5'i tıpkı gelir kümesinde kaldı
 

Eşdeğer hanehalkı kullanılabilir fert gelirine nazaran sıralı %10'luk gelir kümeleri prestijiyle fertlerin bir evvelki yıla nazaran yüzdelik geçişleri incelendiğinde; bir evvelki yılda birinci %10'luk kümede olan fertlerin 2023 yılında %56,2'sinin, son %10'luk kümede olan fertlerin ise %66,5'inin gelir kümesi değişmedi. Ayrıyeten 2023 yılında birinci %10'luk kümede olan fertlerin %22'sinin 2024 yılında gelir kümesi birden fazla yükseldi. Son %10'luk kümede olan fertlerin ise %13,2'sinin gelir kümesi birden fazla düştü.

Fertlerin bir evvelki yıla nazaran %10'luk gelir kümelerindeki geçiş oranları (%), 2023-2024

Bir evvelki yılda işsiz olan fertlerin %40,8'i 2024 yılında çalışmaya başladı