Sürdürülebilirlik Notları: Enerji Depolama Sistemleri Türkiye'nin Gündeminde

Enerjiyi daha sonra kullanılmak üzere saklama kapasitesine sahip olan güç depolama sistemleri ise gücün üretildiği vakit kullanılmadığı durumlarda fazla enerjiyi depolamak ve gereksinim duyulduğunda tekrar güce dönüştürmek için kullanılıyor.

Gelişmiş ülkelerin birçoğunun yenilenebilir enerji kaynaklarına yöneldiğini hatta geçmiş yıllara nazaran üretimlerinde artış olmasının bir sonucu olarak fosil yakıtlara bağımlılıklarının azaldığını görüyoruz. Dünya genelinde güç dalında yaşanan büyük dönüşümler güç depolama sistemlerinin (EDS) değerini gözler önüne seriyor.

Birçok ülke EDS alanında yatırımlar yaparken, Avrupa ve Asya ortasında köprü fonksiyonu görerek potansiyel bir güç koridoru olan Türkiye’nin, süratle artan güç talepleri ve sera gazı emisyonlarını azaltma noktasındaki stratejik odakları nedeniyle bu mevzuyu önceliklendirmesi gerekiyor. Bu hususta atılan adımlar ise ümit verici. Gelin ülkemiz açısından değerini ve son gelişmeleri birlikte inceleyelim. 

Enerji Piyasası Düzenleme Kurumunun (EPDK) elektrik üretim lisansı veritabanına nazaran, Türkiye’de 2024 prestijiyle hibrit santrallerde 510 MW güneş kapasitesi bulunuyor. Anadolu’daki artan rüzgar ve güneş gücü çiftlikleri ise bu güç kaynaklarının değişkenliğini yönetmek için faal güç depolama tahlillerinin kıymeti artıyor. 

Türkiye'nin elektrik üretimini artırma ve tüm bölgelere istikrarlı bir güç tedariki sağlama maksadı ise bir öteki kıymetli husus. Dataları incelediğimizde ülkemizde elektrik gücü tüketimi 2023 yılında bir evvelki yıla nazaran yüzde 0,2 oranında azalarak 330,3 TWh, elektrik üretimi ise bir evvelki yıla nazaran yüzde 0,6 azalarak 326,3 TWh olarak gerçekleşmiş. Türkiye Ulusal Güç Planı çalışmasının sonuçlarına nazaran elektrik tüketiminin 2025 yılında 380,2 TWh, 2030 yılında 455,3 TWh, 2035 yılında ise 510,5 TWh düzeyine ulaşması bekleniyor. Değişen şartlar ve artan nüfus sebebiyle elektrik üretimi ve tüketimi ortasındaki fark süratle büyüyor. Güç talebindeki süratli artışın karşılanması içinse, yenilenebilir güç kaynaklarından elde edilen gücün verimli bir halde depolanması gerekiyor.  

Dünyada birinci on iktisat ortasında yer alma amacımız; endüstriyel dalın büyümesi, muteber ve daima bir güç arzı gerektirmekte. Ülkenin toplam elektrik tüketiminin yaklaşık yüzde 33'ünü sanayi bölümümüzün oluşturduğu ve bu oranın giderek artığı düşünüldüğünde, endüstrilerin kesintisiz çalışmasının kıymeti daha uygun anlaşılabilir.

Yenilenebilir Güç Alanında Büyük Fırsat

Türkiye’nin teknoloji geliştirme ve yüksek katma bedelli üretim kapasitesini artırmayı hedefleyen stratejik bir teşebbüs olan HIT-30 Yüksek Teknoloji Yatırım Programı kısa bir mühlet evvel gerçekleşti. Bu kapsamda verilen bildirilerin ve açıklanan hibe takviyelerinin epeyce değerli olduğunu düşünüyorum. Toplantıda, yenilenebilir güç alanında Türkiye’nin pozisyonunu güçlendirecek olan güneş gücü ve  rüzgar enerjisi yatırımlarının kıymetine dikkat çeken Cumhurbaşkanı Recep Tayip Erdoğan, güneş gücünde 15 GW kapasite maksadıyla hücre yatırımlarına megavat başına 8.000 dolara kadar hibe dayanağı verileceğini açıkladı. Bu paketin toplamı 2,5 milyar doları buluyor.

Rüzgar gücünde ise kritik bileşenlerin ve deniz üstü türbinlerin imalatını desteklemek gayesiyle 1,7 milyar dolarlık kaynak ayrıldı. Bu takviyeler ile yerli bir rüzgar gücü markası inşa edilmesi hedefleniyor.

Türkiye'nin güç bağımsızlığı yolunda kıymetli bir ilerleme kaydetmesine ve yenilenebilir güç bölümünde daha güçlü bir pozisyona gelmesine imkan sağlayacak bu programın ümit verici ve epey somut bir ilerleme olduğunu düşünüyorum.

Dünyada Güç Depolama İvme Gösteriyor

Hızlı endüstrileşme ve kentleşme sonrasında güç tüketimi ve sürdürülebilirlik hususlarında global bir odak haline gelen Çin, dünyanın en büyük batarya üreticilerine konut sahipliği yaparken, EDS teknolojisi ve dağıtımında önder pozisyonda. Ülkenin yenilenebilir güce, bilhassa güneş ve rüzgar gücüne yönelik proaktif itici gücü, büyük EDS yatırımlarıyla destekleniyor. 2022 yılında 35 GW olarak kaydedilen güç kapasitesinin ise 2025 yılına kadar 100 GW'a ulaşması bekleniyor. Çin'in Jenerasyon ve Yol Teşebbüsü, bu yeteneklerini gelişmekte olan öteki ülkelere ihraç etme ve ülkelerin EDS yaklaşımlarını şekillendirme dileklerini göstermeleri açısından değerli.

Avrupa Birliği’ne baktığımızda ise Yeşil Muahede ve ilgili siyasetler aracılığıyla yenilenebilir güce geçişi ve hasebiyle güç depolama sistemlerinin benimsenmesini agresif bir halde savunduklarını görüyoruz. Almanya, yenilenebilir güç kaynaklarını şebekeye entegre etme konusunda büyük yol katederken, şebekeyi dengelemek ve yenilenebilir güçlerin kesintilerini azaltmak için EDS'e büyük yatırımlar yapıyor. Ülkenin 2020 yılındaki kurulu güç depolama kapasitesinin 8 GW olduğu biliniyor.

Amerika’nın büyük ölçüde piyasa odaklı bir yaklaşımı olsa da federal ve eyalet seviyesindeki siyasetler destekleyici bir yer sağlıyor. Batarya depolama maliyetlerinin düşmesi ve artan yenilenebilir güç dağıtımları ile birlikte EDS'nin benimsendiğini, başta Kaliforniya olmak üzere pek çok eyalette görmek mümkün. Ülkede 2022 yılında kurulu güç depolama kapasitesinin yaklaşık 27 GW olarak kaydedilirken, bu kapasitenin 2025 yılına kadar 60 GW'a ulaşması bekleniyor.

EDS’nin Faydaları

• Enerji arz güvenliğini artırarak güç kesintilerinin önüne geçen depolama sistemleri, sanayi ve ticaret bölümlerinde verimliliği artırarak ekonomik büyümeye katkı sağlar. 
• Enerji maliyetlerini düşürerek tüketicilere ve işletmelere maliyet avantajı sağlar. Yalnızca hane halkı bütçelerine değil işletmelerin üretim maliyetlerine de olumlu katkı sunar. 
• Ulaşım ve güç dallarında maliyet aktifliğini artırır.
• Yenilenebilir güç kaynaklarının sürekliliğini sağlayarak güç arzını istikrarlar ve fosil yakıtlara olan bağımlılığı azaltır. Bu durum, çevresel sürdürülebilirliğin yanı sıra ekonomik sürdürülebilirliğe de katkı sağlar.
• Enerji ithalatını azaltarak cari açığın düşürülmesine katkıda bulunur. Türkiye'nin güç ithalatına bağımlılığı azalırken, döviz rezervlerinin korunmasına yardımcı olabilir. 
• Kurulumu, bakımı ve işletimi için muhtaçlık duyulan iş gücü, yeni istihdam alanları oluşturarak ekonomik kalkınmaya katkıda bulunur. 

Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı