Stoma Nedeniyle Depresyona Girmeyin, Ameliyat Öncesinde Psikolojik Desteğe Başlayın!

Stoma ya da öteki ismi ile Ostomi, bedenin ince bağırsak, kalın bağırsak, karın ön duvarına oluşturulan yapay bir deliktir. Travmaya bağlı çeşitli sıhhat sıkıntıları, hastalıklar yahut bıçaklanma, kurşunlanma üzere yaralanmalarla sonucu, doğal yolların kullanılmaması durumunda atıkların bedenden atılmasını sağlamak emeliyle oluşturuluyor. Kalın bağırsak rektum tümörlerine bağlı süreksiz ya da kalıcı olarak oluşturulabilen ostomi ile idrar ve gaita vücuttan atılabiliyor. Memorial Bahçelievler Hastanesi Genel Cerrahi Bölümü’nden Prof. Dr. Ediz Altınlı ve Psikoloji Bölümü’nden Klinik Psk. Deniz Memnun, ostomi ve ruhsal tesirleri hakkında bilgi verdi. 

Hastanın hayat şartlarına nazaran takılı kalma mühleti belirleniyor 

Ostomi çeşitleri süreksiz ve kalıcı durumları kapsamaktadır. Ürostomi yani üriner sistemde stoma, kolostomi yani kalın bağırsakta stoma ve ileostomi yani ince bağırsakta stoma olmak üzere 3 kümeye ayrılan ostomi çeşitleri hastanın sıhhat durumuna nazaran doktor tarafından tespit edilmektedir. Stomanın takılı kalma müddetine nazaran hastanın hayat şartları belirlenmektedir. Tüm rektum tümörlerinde ameliyat öncesi Neoadjuvan onkolojik tedavi yapıldığından ostomi açılmaktadır. Rektum çok aşağı yerleşimli tümörlerde bu tip ostomi açılması kalıcı olup öteki durumlarda belli mühlet sonra (6 ay) ostomi kapatılmakta ve hasta olağan yol ile büyük abdestini yapabilmektedir.

Stoma kan damarları ile temaslı oluyor 

Koyu parlak kırmızı bir dokusu olan stoma, süreç sonrasında bölgede ödem yapabilmektedir. Fakat bu mühlet günden güne düzelmekte ve vakit geçtikçe alan küçülmektedir. Stoma bir boşaltım sistemini destekleyen cerrahi müdahale olarak tanımlansa da kan damarları ile irtibatlı olan lakin hudut uçları bulunmayan bir yapı olarak ortaya çıkmaktadır. 

Atıkları uzaklaştırmak için uygulanan bu cerrahi teşebbüse alışmak birinci başta hastayı zorlayabilmektedir. Tek kullanımlık da olabilen stoma günde 1-3 defa değiştirilmelidir. Bariyer spreyler, özel pudralar ve gerektiğinde yara örtüğü ile stoma bakımı yapılmaktadır.  

Stoma sonrası depresyon belirtileri görülebiliyor 

Stoma takılan hastalarda, hastanın vücut algısı değişmesi nedeniyle olumsuz vücut imajı, hastanın düzgün oluş hali üzerinde güçlü bir tesire sahip olmaktadır. Hastanın ruh halini, özgüvenini ve toplumsal hayatını etkileyebilmektedir. Ağır seyreden durumlarda, olumsuz vücut imajı, yeme bozukluklarına yahut vücut dismorfisine yol açabilmektedir. 

Stoma hastalarında en sık cinsel fonksiyonlarda bozulma görülebilmektedir. Stoması olan bireylerin cinsel birleşme esnasında cinsel doyuma daha az ulaştığı ve bu sebepten cinsel isteksizliğin arttığı, partneri ile bağlantısının azaldığı görülmüştür ve eş ahengi problemlerinin ortaya çıktığı görülmüştür. 

Stomalı hastalarda, içe kapanma, toplumsal izolasyon, yalnız kalma isteği, depresyonun bireyin vücut imajının değişimiyle stomadan kaynaklı sızıntı ve kokunun neden olacağı kaygısıyla, psikiyatrik bozukluklar görülebilmektedir.

Ameliyat öncesinde ruhsal dayanağa başlanmalı 

Stomaya ahenk devamlılık sağlayan bir süreçtir. Bu sebeple stomalı bireyin taburculuk sonrası yaşama, günlük hayatına ahenk sağlaması için ruhsal takviyenin, ameliyat öncesi periyottan başlanarak, ameliyat sonrası periyodu de kapsaması gerekmektedir. Stoma cerrahisi planlandığı vakit erkek ya da bayan fark etmeksizin vücut imajı kaybı, dehşet, korku, anksiyete üzere çeşitli his durumu içerisine girilebilmektedir. Ameliyat öncesi başlanan ruhsal takviye ile olumsuz hislerin azalmasıyla ömür kalitesinin artmasına ve hastanın ruhsal düzgünleşme süreci başlayıp fizikî güzelleşme sürecinin kabulünü oluşturmaya başlamaktadır.

Bu sebeple stoma ameliyatı sonrası hasta ve hastanın ailesine de terapötik ilginin geliştirilebilmesi için ruhsal dayanak sağlanmalıdır. Bireyin günlük hayatının devamlılığı, hayat kalitesini arttırmak ve oluşabilecek komplikasyonları önleyebilmek için psikoterapi değerlidir. 

Stomalı bireylerde âlâ planlanmış hemşirelik teşebbüsleri ve psikoterapi ile yaşanan problemlerin azalmasının ve vakitle önlenmesinin mümkün olduğu görülmüştür. 

Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı