Egeli bilim ekibi daha hızlı ve kesin tanı koyabilen yerli ve milli alerji tanı kiti üretecek

Ege Üniversitesi Teneffüs Araştırmaları Merkezi’nden (EgeSAM) yardımcı araştırmacı Dr. Esra Atalay Şahar’ın yürütücülüğünü yaptığı proje TÜBİTAK Ferdî Genç Teşebbüs “BİGG” programı 2024 yılı birinci periyot daveti kapsamında hibe almaya hak kazandı.

Ege Teknopark ve EBİLTEM işbirliği ile yürütülen BiGG-Ege Programı altında, TÜBİTAK’ın ikinci basamak panel değerlendirmesinde desteklenen projelerden birisi de Dr. Esra Atalay Şahar’ın yürütücülüğünü yaptığı proje oldu. Proje ile dünya çapında milyonlarca insan için yaygın sıhhat sorunu oluşturan ve hayat kalitesini düşüren alerji hastalığına yönelik, piyasadaki sistemlerine nazaran daha ucuz, daha süratli ve kesin teşhis koyabilen alerji teşhis kiti üretilecek.

Dr. Esra Atalay Şahar’ı makamında ağırlayarak tebrik eden Ege Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Necdet Budak, “Tam akredite, öğrenci odaklı öncü araştırma üniversitemiz bilim insanları insanlığın meselelerine tahlil üreten yenilikçi projeler üretmeye devam ediyorlar. Yerli ve ulusal bir anlayışla üretilen projelerin desteklenmesi, somut bir çıktıya dönüşmesi ve katma bedel üretmesi bizleri ziyadesiyle keyifli ediyor. Dr. Esra Atalay Şahar hocamızın yürütücülüğünü yaptığı proje TÜBİTAK’tan takviye almaya hak kazandı. Proje kapsamında yerli ve ulusal imkânlarla piyasadaki formüllere nazaran daha ucuz, daha süratli ve kesin teşhis koyabilen alerji kiti geliştirilecek. Ülkemizde birinci kez üniversitemiz bünyesinde yerli imkânlarla geliştirilecek kit sayesinde bu alandaki dışa bağımlılık azaltılacak.  Çok kıymetli bulduğum bu projeyi hayata geçiren başta proje yürütücüsü Dr. Esra Atalay Şahar hocamız olmak üzere bütün proje grubunu tebrik ediyor, çalışmalarında muvaffakiyetler diliyorum” dedi.

“Alerji dünya çapında her yaştan insanı etkileyen bir rahatsızlık”

Projenin içeriği ile ilgili bilgi veren Dr. Esra Atalay Şahar,  “Değişen hayat üslupları, artan çevresel kirlilik, kentleşme ve sigara içmek üzere sıhhatsiz alışkanlıklar alerjik hastalıkların artmasına neden olmaktadır. Endüstriyelleşen dünya, artan çevresel kirlilik ve kentleşmeye bağlı olarak gerçekleşen iklim değişikliği; bitkilerin daha süratli büyümesine neden olarak erken çiçeklenme ve tozlaşmayı sağlamakta, dönemsel polen ölçüsünün artmasına neden olarak, teneffüs yolu alerjilerini dolaylı olarak etkilemektedir. Alerjik hastalıklar dünya çapında milyonlarca insan için yaygın sıhhat sıkıntısıdır ve genel nüfusun yüzde 30'unu etkilemektedir. Dünya Sıhhat Örgütü'nün Ocak 2023'te yayınladığı istatistiklere nazaran, ABD'de yaklaşık 4 çocuktan 1'i ve 3 yetişkinden 1'i mevsimsel alerjiye sahiptir. Alerji dünya çapında her yaştan insanı etkileyen, bilhassa de endüstrileşen ülkelerde değerli bir sıhhat ve sosyoekonomik sorundur. Avrupa ülkelerinde yapılan araştırma doğrultusunda toplumun yüzde 40’ı bu hastalıktan etkilenirken yüzde 70 çoklu hassaslık göstermektedir. Çocuklarda ise atopik dermatit, alerjik rinit ve alerjik astım tanısı sıklıkla konmaktadır. Alerjik tepkiler hayat kalitesinin düşmesinin yanı sıra astım atakları üzere önemli hastalıklara da yol açmaktadır. Bu nedenle alerjiye neden olan alerjen teşhisinin gerçek ve süratli bir biçimde tanımlanması maruziyeti azaltacak tedbirin yanı sıra optimum ve tesirli tedavi açısından büyük ehemmiyet taşımaktadır” dedi.

“Tanı ve tedavide pek çok kolaylık sağlayacak”

Dr. Esra Atalay Şahar,  “Geliştirmeyi planladığımız ileri moleküler prosedürlerin kullanıldığı alerji kitinin tek bir testte spesifitesi yüksek, süratli ve piyasadaki emsallerine nazaran daha ucuz bir eser olmasını hedeflemekteyiz. Klasik prosedürlerden olan deri prick testinde deride küçük bir iğnenin batırılarak alerjene maruz bırakılmasıyla teşhis konmaktadır. Bu teşhis tekniğinin antihistaminik kullanan hastalarda yanlış negatif sonuca neden olması, alerjen ekstraktının tamamının uygulanması çapraz tepkilere neden olarak yanlış müspet sonuç gözlemlenmesi, potansiyel anafilaktik tepki riski taşıması, yaygın egzaması olan şahıslar için ülkü bir sistem olmaması üzere dezavantajları bulunmaktadır. Klasik yollardan deri prick testine ek olarak, kandan spesifik IgE belirlenmesiyle ekstrakt tabanlı alerjenler kullanılarak da teşhis konmaktadır. Bu sistemin ise hassasiyetinin az olmasının yanı sıra deri prick testine misal formda alerjen ekstraktının tamamının uygulanması nedeniyle çapraz tepki oluşturma riski bulunmaktadır” diye konuştu.

“Yerli üretim ile dışa bağımlılığın önüne geçilecek”

Moleküler usullerle yapılan teşhislerin, klasik teşhisleri tamamlayarak optimum hasta idaresi ve tesirli tedaviye imkan sağladığını belirten Dr. Esra Atalay Şahar,  “Şuan teşhis hedefiyle piyasada kullanılmakta olan moleküler sistemler ise epeyce değerli sistemlerdir. Bu durum bu türlü kitlerin tüm hastane ve laboratuvarlarda kullanılmasını kısıtlamaktadır. Yerli üretimde ise bu özelliklere sahip bir teşhis testi bulunmamaktadır. Bizim geliştirmeyi planladığımız teşhis kitiyle piyasadaki teşhis prosedürlerine nazaran daha ucuz, süratli ve kesin teşhis konması amaçlanmaktadır. Ayrıyeten yerli üretim olması nedeniyle de dışarıya bağımlılığın önüne geçilmiş olunacaktır. Piyasadaki benzerlerimize nazaran yerli üretilecek olması nedeniyle daha ucuza mal edilebilir olması sayılan tüm konforları sağlamasının yanında en büyük avantajımız olarak görülmektedir” dedi.

“Türkiye’de birinci defa Ege Üniversitesi bünyesinde geliştirilecek”

Türkiye’de piyasada bulunan ticari antijenlerden farklı özellikte antijenleri de içerecek formda bir kitin birinci sefer Ege Üniversitesi bünyesinde geliştirileceğini vurgulayan Dr. Esra Atalay Şahar,   “Alerji alanındaki Türkiye genelinde kritik ehemmiyete sahip eserlerden birini geliştirebilmeyi; milletlerarası işbirlikleri ile de ülkemize katma bedel sağlayan, alanında öncül şirketlerden biri olmayı hedeflemekteyiz. Piyasada bulunan benzerlerimizden farklı olarak az sayıdaki hastalarda alerji, ağır astım atakları ya da anafilaksiye neden olan ve bu nedenle piyasada bulunan ticari antijenlerden farklı özellikte antijenleri de içerecek halde teşhis kitlerini ülkemiz için birinci sefer Ege Üniversitesi bünyesinde geliştirerek yerli üretmek öncelikli amaçlarımız ortasında yer almaktadır” diye konuştu.

Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı