'Bilgi Düzensizliklerine Karşı Toplumsal Bilişsel Dirençlilik Yaratmak-RESAID' başlıklı projenin açılış toplantısı gerçekleştirildi: 'Çoklu Krizler Çağında Bilgi Düzensizlikleri ile Mücadele'

İstanbul Bilgi Üniversitesi tarafından yürütülen ve Avrupa Birliği Jean Monnet Mükemmeliyet Merkezi Programı kapsamında desteklenen “Bilgi Düzensizliklerine Karşı Toplumsal Bilişsel Dirençlilik Yaratmak – RESAID” başlıklı projenin açılış toplantısı, santralistanbul Kampüsü’nde gerçekleştirildi. Toplantı kapsamında yüz yüze ve çevrimiçi olarak düzenlenen panelde, bilgi düzensizliklerinin çoklu krizler devrindeki tesiri ele alındı ve toplumsal bilişsel dirençliliğin artırılması için atılması gereken adımlar tartışıldı.

Bilgi düzensizlikleri insan hakları ihlalidir

İstanbul Bilgi Üniversitesi Memleketler arası Bağlar Kısmı öğretim üyesi ve RESAID Proje Koordinatörü Prof. Dr. Emre Erdoğan açılış konuşmasında dezenformasyonun toplumlara yönelik en kıymetli tehditlerden biri olduğunu vurgulayarak bilgi düzensizliklerinin çok boyutlu bir sorun olarak tanımlanması ve farklı seviyelerde tahliller üretilmesi gerektiğini tabir etti. Çoklu krizler periyodunda bilgi düzensizliklerinin daha da büyük bir tehdit haline geldiğine dikkat çeken Erdoğan, global bir tehdit olarak tanımlanan bilgi düzensizliklerinin RESAID Projesi kapsamında insan haklarını ihlal eden, insani güvenliğe tehdit oluşturan ve yapabilirlikleri kısıtlayan çok boyutlu bir sorun olarak tanımlandığını söz etti. Erdoğan, projenin dayandığı biyoekolojik modele dikkat çekerek geliştirecekleri çok katmanlı bir dirençlilik stratejisinin değerini vurguladı. Bu doğrultuda proje kapsamında yapılması planlanan kış okulu ve akademik konferans ile medya, sivil toplum kuruluşları, ordu ve bürokrasi temsilcileriyle yapılacak çalıştaylar hakkında bilgi verdi. Proje çerçevesinde hazırlanması planlanan çevrimiçi açık erişim dersler, açık kaynak kitap, çevrimiçi oyunlar, kısa görüntüler ve siyaset dokümanlarından de kelam etti.

Bilgi düzensizlikleri ile uğraş özgürlükleri sınırlandırmamalı

Panelde konuşmacı olarak yer alan İstanbul Bilgi Üniversitesi İletişim Fakültesi Vekil Dekanı Prof. Dr. Itır Erhart ise kriz devirlerinin en çok dezavantajlı kümeleri etkilediğini vurguladı. “Dezavantajlı kümeler, iklim değişikliği, pandemi ve kuraklık üzere kriz periyotlarında çok daha şiddetli bir halde etkileniyor. Afrika’da yaşayan bir bayan için kuraklık, mahsul alamamak ve bu durumun sonucunda yoksulluğa sürüklenmek manasına geliyor. Bayansanız yahut engelliyseniz etkilenme oranı daha da artıyor.” diyen Erhart, krizlere en az katkısı olanların en fazla etkilenenler olduğuna dikkat çekerken, gerçek bilgiye erişimin ehemmiyetini vurguladı. 

Ekonomi ve Dış Siyaset Araştırmalar Merkezi (EDAM) Başkanı ve Emekli Büyükelçi Tacan İldem ise dezenformasyon tedbirleri kelam konusu olduğunda kısıtlayıcı tedbirlerin birinci atılım olarak tercih edildiğini lakin bu durumun özgürlükleri sonlandırma riski taşıdığına dikkat çekti. 

Bilgi düzensizlikleri uğraş çocuklara yönelik de olmalı

İldem, dezenformasyonun ulusal ve milletlerarası seviyede olumsuz tesirlerine değinirken, bu gayrette hem devletler hem de memleketler arası kuruluşlar ortasında işbirliğinin kritik önem taşıdığını belirtti. Avrupa Birliği ve NATO’nun dezenformasyonla gayret konusunda aldığı tedbirleri değerlendiren İldem, bazı ülkelerin tarihî tecrübeleri nedeniyle dezenformasyona karşı daha güçlü kapasitelere sahip olduğunu belirtti. İldem ayrıca, dezenformasyona karşı uğraşta bilgi ortamının daima izlenmesi ve yanlış bilgilerin tespit edilmesi için bağımsız doğrulama kuruluşlarının, hükümetlerin, sivil toplum kuruluşlarının, akademinin ve özel sektörün birlikte hareket etmesinin bir zorunluluk olduğunu vurguladı. 

Avrupa Birliği Türkiye Delegasyonu Stratejik Bağlantı Sorumlusu Lale Şıvgın Dündar ise dezenformasyonun Avrupa Birliği ve milletlerarası kuruluşlar nezdinde dünyayı bekleyen en büyük riskler ve tehditler ortasında birinci sırada yer aldığını belirtti. Dezenformasyonla uğraş aksiyon planı çerçevesinde farkındalığı artırmak, medya okuryazarlığını güçlendirmek ve çevrimiçi platformların sorumluluklarını artırmak için ağır gayretler harcandığını söyleyen Şıvgın Dündar, Avrupa Birliği’nin çalışmalarından bahsetti: “Türkiye'de dezenformasyonla gayrette medya okuryazarlığını güçlendirmek gayesiyle temel eğitimler üzerine odaklandık. Farklı kümelerle birlikte çalışıyor, medya kuruluşlarıyla ortak projeler geliştiriyoruz. Haber kaynaklarımızın sağlıklı ve muteber olması gerektiği fikrinden hareketle, haber içerikleri konusunda gazetecilerle ve dijital platform yayıncılarıyla işbirliği yapıyoruz. Bunun yanı sıra doğrulama platformlarıyla işbirliği çerçevesinde çeşitli eğitimler planladık, ulusal ve mahallî gazetecilere yönelik doğrulama eğitimleri düzenledik. Çocuklar da amaç kitlemiz ortasında yer alıyor. Çocuklar dijital içeriğe kolaylıkla ulaşabiliyorlar. Bu nedenle, çocuklara yönelik olarak ebeveynler, bakım verenler ve öğretmenlerle işbirliği yaparak çeşitli eğitim projelerini tamamladık.”

Bilgi Düzensizliklerine Karşı Toplumsal Bilişsel Dirençlilik Yaratmak – RESAID Projesi Hakkında:
 RESAID Projesi bireylerin ve toplumların bilgi düzensizliklerine karşı dirençliliğini artırmayı ve çoklu krizler çağında bu meseleye çok katmanlı tahliller üretmeyi hedefliyor. Proje, çok katmanlı bir dirençlilik stratejisi geliştirerek, bu karmaşık sıkıntıya karşı tesirli müdahaleler sunmayı amaçlıyor. Projedeki faaliyetler, bireylerin ve toplumların bilgi düzensizliklerine karşı direnç kazanmasını destekleyecek ve farklı seviyelerde farkındalık yaratacak bir dizi müdahaleyi içeriyor. Proje kapsamında bir müfredat hazırlanması, kış okulu ve memleketler arası akademik bir konferans düzenlenmesi, medya, sivil toplum kuruluşları, ordu ve bürokrasi temsilcileri ile çalıştaylar yapılması planlanıyor. Ayrıyeten bilgi düzensizlikleri alanında portal fonksiyonu görecek bir internet sitesi, çevrimiçi açık erişim dersler, açık kaynak kitap, çevrimiçi oyunlar, kısa görüntüler ve siyaset dokümanları hazırlanması da amaçlanıyor. 

Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı